کژ ماندن دهان آن مرد که نام محمّد را صلّی الله علیه وسلم، به تَسخُر‏ خواند 

حکایت کوتاهی که با این بیت آغاز می شود اقتباسی است از حکایت حکم بن ابی العاص عموی عثمان بن عفان خلیفه‏ى سوم و پدر مروان خلیفه‏ى اموى ،که به روایت بلاذری ،همسایهْ پیامبر بوده ودرآزار ومسخره کردن او کوتاهی نمی کرد.[1]

تَسخُر: یعنی استهزا و مسخره کردن.

 علم من لدن، علم لدنى: علمى است که از طریق کشف و الهام حاصل شود. مقابل: علم مکتسب (علم کسبى و آن علمى است که بوسیله‏ى ترتیب مقدمات فکرى و یا از طریق حواس بدست آید.) و این تعبیر برگرفته است از آیه‏ى شریفه: «فَوَجَدَا عَبْدًا مِّنْ عِبَادِنَا آتَیْنَاهُ رَحْمَةً مِنْ عِندِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْمًا»:(در آن جا) بنده‏اى از بندگان ما را یافتند که رحمت (و موهبت عظیمى) از سوى خود به او داده، و علم فراوانى از نزد خود به او آموخته بودیم.[2].

 افسوس کردن: یعنی مسخره کرده .

طعنه‏ى: یعنی بد گویی کردن، مذمت کردن.

( 817) یکى دهان خود را از راه تمسخر کج کرده و نام حضرت رسول (ص) را بر زبان جارى کرد و دهانش بهمان حال که کج کرده بود باقى ماند. ( 83) پس نزد حضرت آمده عرض کرد یا محمد (ص) اى کسى که الطاف علم لدنى دارى مرا عفو کن و از گناهم در گذر. ( 819) من از نادانى خواستم ترا تمسخر کنم در صورتى که خودم مستحق تمسخر بودم.( 820) چون خداى تعالى بخواهد کسى را رسوا کند او را بطعنه پاکان مایل مى‏سازد.

مولانا دراین ابیات به این نکتهْ مهم اشاره می کند که:خدای متعال، ستار و پرده‌پوش است و همواره عیوب بنده را می‏پوشاند. اما اگر بنده بی‌باکی کند و حریم نگه ندارد و گستاخی و پرده‌دری کند و از در بی‌پروایی و مکاری وارد شود، خدا کوس رسوایی او را با وا نهادنش در طعنهْ دیگران خواهد زد. خداوند پرده‌پوشی را دوست می‏دارد و اگر بخواهد کسی را حفظ کند او را در پرده‌پوشی عیب دیگران توفیق عطا می‌کند.

اصولاً تجاوز به حقوق دیگران، نه تنها چیز خوبی نیست، بلکه از موانع مهم در مسیر تکامل روحی است و ورود به حریم زندگی شخصی یا اجتماعی دیگران، از بازدارنده‌هایی است که روح آدمی را آلوده و پلشت می‏کند.

حقیقت قضیه این است ،کسى که بر مردم پاک و مردان خدا طعنه مى‏زند پرده از روى باطن خود بر مى‏گیرد و بد نیتى و سوء تشخیص خود را آشکار مى‏سازد و بد نام و رسوا مى‏شود.